domingo, 26 de agosto de 2012

LIBROS PARA VOLVER A LER: BALDOMERO CORES



“HISTORIA DE CEE”, DE BALDOMERO CORES TRASMONTE: PRESENTACIÓN NA CASA DA CULTURA DO CONCELLO DE CEE

            Miñas donas, meus señores:
            Só a xenerosa decisión do Ilustre Cronista Oficial deste Concello, o grande amigo Baldomero Cores Trasmonte, empeñado en disimular e diluír, se tal cousa fora posible, o relevante papel que coma estimulador, Director e autor lle corresponde na realización desta  “HISTORIA DE CEE”, xustifica a miña presencia aquí coma presentador da mesma. Consíntanme, pois, que aproveitando este convite de Baldomero, celebre, non só a edición desta obra, senón tamén o orgullo dun pobo que sabe honrarse a si mesmo agasallándolle aos seus fillos e herdeiros a memoria mesma da súa propia historia.
            A importancia dun pobo non está, de certo, só na grandeza e número dos seus monumentos, na fermosura da súa paisaxe natural e urbanística, na súa riqueza agropecuaria, pesqueira ou mineira, con seren todas estas cousas manifestacións importantes da sensibilidade, capacidade creativa e vontade dunhas xentes que cren no seu futuro, que soñan tempos mellores. Un pobo hónrase, por enriba de calquera outra cousa, no recoñecemento con que sabe distinguir os seus fillos ilustres e no empeño con que se esforza en amosalos coma modelos do seu futuro. Porque isto último é mesmo a razón primeira e máis importante que xustifica lembrar a propia historia.
            Porque esta “HISTORIA DE CEE” é esencialmente iso: a memoria duns tempos e dunhas xentes que un escolleito equipo de traballo, dende o particular ámbito das súas especialidades, e baixo a dirección de Baldomero Cores, acometiu a empresa da súa recuperación. Un proxecto que folgaba dende hai moitos anos no maxín de Baldomero, e que hoxe, grazas ao saber e o esforzo dese equipo, no que xunto a profesores e investigadores coma Fernando Alonso Romero, Antonio Bernárdez Sobreira, Ana Framiñán Santas, Francisco Lestón Villar, María Xosefa Piñón López, Antonio Presedo Garazo, Manuel Quintáns Suárez e  Xoán Carlos Rodríguez Pérez, figuran ilustres fillos de Cee coma o mesmo Baldomero Cores Trasmonte, Baldomero Cores Lamas, Francisco Mayán Fernández, Xosé Ramón Rei Senra e Xabier Rei Souto, citados todos na orde alfabética que aforra calquera discusión sobre os seus indiscutibles méritos.
            Obra que, en calquera caso, nunca tería sido posible sen a entusiasta acollida que, dende o primeiro momento, lle dispensou a Excelentísima Corporación Municipal de Cee, tan dignamente presidida polo seu Alcalde, Manuel Lamela Lestón. Feito que pon claramente de relevo as verdadeiras prioridades do seu labor de goberno, manifestando con toda claridade o seu compromiso coa obriga de ser diante de nada a conciencia, a voz e o poder executivo da vontade do seu propio pobo. Amosando á vez o seu profundo respecto e recoñecemento diante daqueles que, nalgún momento ou agora mesmo, fixeron ou están a facer por eleva-lo nivel de autoestima do seu Concello e o prestixio do seu nome dentro e fóra das súas propias fronteiras. Comportamento que o propio pobo recoñece e aplaude no orgullo con que amosan e coidan a presencia dos seus nomes en prazas, rúas, institucións culturais e monumentos que embelecen os xardíns desta vila, acreditación pública da clara  actitude de correspondencia do mesmo pobo con aqueles fillos que, con máis xenerosa entrega, souberon e saben agasallarlle o mellor de si mesmos.
            O que define, de certo, a un pobo é  mesmo esta comunidade de vontades ó servicio dun obxectivo colectivo, o compromiso dunhas xentes que confiando no poder da intelixencia e no valor do seu esforzo, son, consciente e valerosamente, camiñantes dese camiño do que, como dixo o poeta, só é posible facelo andando.
            Baldomero Cores ten sinalado que Cee é un pobo caracterizado pola súa teimosa cobiza de modernidade, aberto con especial empeño á conquista dun mundo de progreso e prosperidade. Superando os témeros atrancos do secular aillamento ó que foi condenado no Fisterra galego polo abandono dun centralismo estatal incapaz de comprende-lo verdadeiro senso da súa vocación de xentes abertas á comunicación solidaria e participativa con tódolos pobos veciños, peninsulares, europeos, americanos..., Cee, sen renunciar nunca os seus esforzos na loita polo progreso material, soubo atopar, sobre todo, no cultivo dos valores culturais, o seu verdadeiro e persoal camiño de presentes con soños esperanzados de futuro.
            Un mundo no que o predominio do rural e mariñeiro, non foi nunca impedimento para que, dende o seu sentido respecto ao pasado e ao mundo máxico que alenta no seu folclore e na súa literatura oral, coma reflexión sosegada sobre os valores da vida, da morte, do destino e de si mesmo, descubrir e andar o camiño do progreso que facilitan no tempo  as máis modernas conquistas científicas e tecnolóxicas.
            A Historia, miñas donas, meis señores, é, diante de nada, testemuño do noso acontecer, representa o ben máis preciado dunha comunidade, e do ser humán. Ela é a guía e o camiño da colectividade, a definición última da súa identidade, a forza conformadora do seu ser, da súa singuñlaridade e personalidade. Só os que non teñen historia, ou, por ignorancia, coidan non tela, son uns ninguéns que non saben de onde veñen nin a onde van. O noso refraneiro rise mesmo destes tales con agudos dialoxismos coma este: -"A onde vas, ninguén? -A casa de ninguén. -Non hai ninguén na casa!"
            Todos, sde certo, somos fillos dunha cultura determinada: procedemos dela como procedemos dunha familia. A renuncia á calquera delas non fai menos certo o noso refraneiro cando nos lembra:  "Sexa nas mans, sexa nos pés, has tirar a quen es". Ou tamén: "Ou nas uñas ou nos pés, has parecerte a quen es."
            Esta HISTORIA DE CEE que, con grande e xustificado orgullo -non só polo feito de termos colaborado na súa realización, senón polo que esta obra significa coma expresión da vosa vontade de pregoa-lo que sodes e queredes ser-, non é outra cousa que a lembranza do acontecer e aínda do quefacer cotián daqueles que a través dunha loita de milenios na procura dun futuro que é o presente actual se esforzaron en conquerir para todos vós e para todos nós este fermoso presente de esperanzados soños dun novo futuro.
            Na súa xeografía, nos restos do seu pasado máis lonxano, nas súas mesmas representacións simbólicas, na memoria das súas tradicións e relatos, nos documentos escritos e iconográficos, intentaron descubri-los autores desta HISTORIA DE CEE algúns dos seus segredos: a razón e o senso das súas inquedanzas e desacougos, das súas alegrías e dos seus éxitos. Dende a memoria dos tempos máis arredados ata hoxe mesmo.
            Unha Historia que, por obra e gracia do seu Director, último responsable da selección e organización dos diferentes traballos que a compoñen, semella máis, na súa estructura e composición, unha representación teatral ca un relato tradicional. Diante dela un cre, de certo, percibir, máis que a suxerencia dunha sosegada lectura, o apaixoante convite a contemplación dun espectáculo no que o pasado intenta facerse realidade actual diante de nós mesmos.
            Sobre un fondo de redobres de tambores e o bater de remos nas augas do noso fermoso Golfo Píndico, poden sentirse aínda os latexos que anuncian o nacemento dun pobo: alí, no fondo das súas augas, a terra treme con dolores de parto. Está a escenificarse o noso propio nacemento.
            Adiántase, súpeto, nun primeiro termo, un impresionante escenario -"contorno físico e humano de Cee"-, no que, coma fantasmagóricos decorados, o Concello, a súa representación política, e a lingua propia desta comunidade, definen a súa situación xeográfica e ambientación social". Enriba del, ós pouqiños, vaise erguendo o telón do tempo, un trapo grande cheo de buratos, primeiro, e logo de todo transparente, que nos deixa, non só ver, senón, incluso, participar nunha sorprendente e, á vez, familiar representación na que, como nesas veladas de colexio, o espectador coida recoñecer, detrás de cada personaxe, a un veciño, a un amigo e, aínda, nalgúns deles, a si mesmo.
            Entre mestas néboas, adivíñase entón a presencia dos antigos Nerios, marabillados, primeiro, diante da fermosura das terras que acaban de facer súas, asistindo, logo, estarrecidos, á chegada dos soldados do Imperio Román, intentando, despois, incrédulos, entende-los esforzos dun Cristianismo empeñado, na súa loita de descrédito contra as súas vellas crenzas, en facerlles crer na boa nova dun mundo novo no que tódolos seres humans son iguais. E, no hourizonte, albíscanse "a ruta xacobea e os límites simbólicos da terra ceense".  
            A claridade non logra racha-las tebras que envolven os tempos medievais. O ruído dos cascos dos cabalos dos señores de Trastámara apaga esperanzas de igualdade e liberdade nas Terras de Nemancos. A cultura do dominio parece impoñerse sobre calquera pretensión de autonomía individual ou colectiva. Os donos, que presumen de sangue azul, parecen xentes doutra raza.
            Endce ben, os tempos modernos vanse abrindo paso, pouco apouco. A sociedade estamental faise realidade, e os pulos do Concello de Cee resultan evidentes no seu esforzo de desenvolvemento. Figuras excepcionais, coma Domingo Antonio de Andrade, dan testemuña da vocación dun pobo aberto ós outros pobos, da súa vontade de romperen calquera intento alleo de aillamento.
            Os séculos XIX e XX testemuñan o logro desa identidade que define e singulariza, solidariamente, o Concello de Cee no contexto dos 315 nos que se organiza administrativamente a nosa Comunidade Autónoma. Unha identidade que se amosa consolidada na súa loita heroica contra o invasor francés -a francesada-; na aplicación dos modelos globais no ámbito da economía; no relevo outorgado ó complexo agrogandeiro; no crecemento continuado da súa poboación; no desenvolvemento das políticas públicas, os poderes locais e a vida social.
            E o espectador, ó tempo que se enfronta, xa nas páxinas finais, coa oferta doutras fontes documentais que se atopan a súa disposición na Biblioteca e Concello de Cee, sabe entón que non fora un mal soñ a sospeita de que esta HISTORIA DE CEE é ao fin e ao cabo, unha viaxe a través do tempo cara a nós mesmos, cara ó coñecemento de quen fomos, de quen somos e de quen queremos ser. Viaxe, insisto, tan obrigada coma a pelerinaxe que, polo menos unha vez na vida, temos, segundo a tradición de realizar todos ao santuario de Santo Andrés de Teixido, a "onde -como lembra o dito popular- irá de morto o que non vaia de vivo".
            É, ademais, esta “HISTORIA DE CEE” un roteiro para turistas curiosos de mundos descoñecidos, guía que aconsella atallos e sinala a cada paso a dirección máis oportuna para non trabuca-lo camiño dos máis fermosos soños. Os seus propios autores serán -carga da que en nome de todos quero disculparme publicamente- compañeiros inseparables de cantos decidan con entusiasmo esta viaxe, que, baixo a atenta labor de vixía de Baldomero Cores Trasmonte, se fará camiño no follear curiosos das súas páxinas.  
            "Nin que dicir ten -como adianta no prólogo o propio Director desta HISTORIA-que os autores tiveron –tivemos- a liberdade necesaria, absoluta máis ben, para desenvolve-las nosas ideas, aplica-los nos métodos e ofrece-los nosos puntos de vista." Liberdade que os nosos futuros compañeiros de viaxe -os lectores- poderán comprobar por si mesmos na preferencia, nalgúns títulos, por penetra-lo misterio da lenda ou descifra-los sensos escuros do universo do simbólico, polo relato histórico tradicional, noutros, ou, mesmo, polo rigor da máis moderna historiografía ou dos estudos filolóxicos máis modernos. Diversidade que, sen dúbida, enriquece a aberta perspectiva de enfoques desta HISTORIA DE CEE.
            Evidentemente, nas súas páxinas, non se  conta todo. O lector avisado sabe que isto é, simplemente así, só porque non pode ser doutro xeito. Limitación que nin tan siquera os interesantes recheos con que o Director desta obra -aínda que pudorosamente aparezan sinados coa anónima expresión A REDACCIÓN- logra disimular. Os autores coincidimos, de todo, con Baldomero en que aínda que "o sacrificio de páxinas, cando o espacio se fixo cativo, foi doroso para todos, -"o medio, como nos lembra el mesmo, segue a se-la mensaxe"-, o resultado final coidamos que mereceu a pena."
            Así, polo menos, o pensamos todos nós, na esperanza de sermos dalgunha utilidade para todos vós.
            Moitas grazas.
            Manuel Quintáns Suárez.

 

No hay comentarios:

Publicar un comentario